[KNOWLEDGE] Chụp dự sáng film
[CHIA SẺ KIẾN THỨC] (có bổ sung và hiệu chỉnh)
Bài số 4 : Tại sao chúng ta nên chụp dư sáng trên phim?
Trước tiên, chúng ta cần làm quen với 1 từ đó chính là "Box speed". Box speed chính là tốc độ hay độ nhạy của loại phim mà các bạn sử dụng được nhà sản xuất qui định trên vỏ phim. Khoan đã, định nghĩa như vậy chả phải box speed chính là ISO (ASA) của phim đó ư? Đúng thế, box speed chính là ISO của phim như chúng ta thường nói. Và đôi khi người ta hay gọi phim chậm (ISO thấp) với phim nhanh (ISO cao) là như thế. Khi có người bảo, "tôi chụp ở box speed" có nghĩa là bạn ấy set máy ảnh (có đo sáng) với ISO bằng ISO ghi trên phim . Ví dụ : bạn mua Kodak Potra 400 và chụp ở box speed có nghĩa bạn chỉnh ISO trên máy là 400. Vậy câu hỏi khác đặt ra là : nếu như tôi chụp khác box speed thì sao??? À, mình sẽ quay lại trả lời câu này sau.
Phim khác kỹ thuật số ở điểm nào? Nói dông dài thì mệt và nhiều từ chuyên môn nên các bạn sẽ chán. Mình sẽ giải thích theo từ bình dân nhất. Phim cực kỳ thích "bị" DƯ SÁNG (OVEREXPOSED) và rất xấu xí trong việc "bị" THIẾU SÁNG (UNDEREXPOSED) . Ai chụp KTS nhiều sẽ biết, nếu chụp 1 cảnh chênh sáng nhiều thì lúc nào cũng phải đo sáng theo vùng sáng nhất trên frame, nếu làm ngược lại thì thể nào vùng sáng cũng sẽ bị cháy (clipped hightlight). Nhưng với phim thì hoàn toàn ngược lại, phim của bạn sẽ cực kỳ biết ơn nếu bạn chụp dư sáng từ 1 đến 2 khẩu. Và nếu bạn chụp thiếu sáng trên phim, các Lab khi scan sẽ rất khó để cứu ảnh của các bạn. Đó là lý do mà ngta có 1 câu nói :"When in doubt, over-exposed your film!", có nghĩa là, khi nghi ngờ, hãy chụp dư sáng. Tại sao lại như vậy? Bề mặt phim thu nhận ánh sáng như một dạng "thông tin" về thế giới xung quanh. Nơi nào càng sáng (nhiều highlight) thì càng dày thông tin. Nhưng ánh sáng khi đến bề mặt phim đến 1 ngưỡng nào đó thì sẽ giảm dần tác động khiến cho phim rất khó có thể bị cháy. Bù lại, phim lại rất "ngu" trong việc xử lý vùng tối (shadow) do không có nhiều ánh sáng tác động thì không có nhiều "thông tin" vì không có phản ứng hóa học ở chỗ vùng tối đó . Và đó cũng là lý do nếu các bạn sử dụng máy ảnh phim có đo sáng, hãy đo sáng vào vùng shadow của frame đang chụp, mình đảm bảo 1 điều, vùng highlight của các bạn sẽ không bị cháy (blow out) chút nào đâu
Phía dưới, mình có làm thí nghiệm để chứng minh. Máy ảnh đặt trên chân máy, điều kiện ánh sáng ổn định và không đổi trong 2 phút thử nghiệm. Mình đánh dấu các ảnh từ 1 đến 6 để các bạn tiện theo dõi. Ảnh đầu máy set như sau : khẩu 3.5, tốc 1/500, phim Ektar 100. Các ảnh 2,3,4,5, và 6 mình vẫn giữ nguyên khẩu, giảm tốc từ 1/500s --->1/250s--->1/125--->1/60---->1/30. Nói một cách khác, mỗi tấm từ 1 đếm 6. giá trị EV tăng đều 1 khẩu. Tấm thứ 6 là mình cố ý chụp dư sáng đến 5 khẩu. Lưu ý khi scan phim mình đã chú ý dặn Llab KHÔNG chỉnh exposure cho ảnh mà giữ nguyên như vậy!!!
Bạn chú ý đến điều gì không? Vùng highlight rất khó bị cháy và mất chi tiết. Dù bị dư đến 4 khẩu (4 stops) nhưng vẫn không có quá nhiều khác biệt với tấm đầu được đo sáng đúng. Có khác chăng thì nằm ở chi tiết vùng tối (phía bên trong quán) càng tốt và hiện rõ hơn. Thậm chí khi bạn chụp dư sáng 4 stop, màu sắc càng no hơn và ấm ơn do được bão hòa.
Vậy là chúng ta nên chụp dư sáng khi dùng máy ảnh phim. Thế chụp dư sáng như thế nào đây? Mình sẽ quay lại câu hỏi bỏ ngỏ ở phía trên : chụp khác box speed như thế nào?
Có 2 trường hợp xảy ra :
1/ Máy của bạn có đo sáng : tức là bạn phải set ISO trên máy trước khi chụp đúng không nào. Lưu ý là khi bạn set ISO thì hệ thống đo sáng sẽ sử dụng thông tin này để tính khẩu, tốc tương ứng tùy theo các bạn đang ở chế độ nào. Nếu bạn set ISO của máy theo box speed, không có gì phải bàn cãi. Nhưng bạn set ISO khác box speed thì sao? Máy ảnh sẽ bị "đánh lừa", do đó cả giá trị khẩu tốc máy đưa ra cũng sẽ khác biệt. Giả sử, bạn chụp phim có box speed là 200, đo sáng vào mặt của người mẫu, ờ khẩu 5.6 thì giá trị tốc độ máy đưa ra là 1/250s. Vậy nếu bạn "lừa" máy, set ISO là 400 trên máy thì cùng giá trị khẩu 5.6 đó, máy cho rằng tốc độ phải là 1/500 mới cùng giá trị EV như tấm trên, tức là giảm 1 khẩu (1 stops) . Mà thực tế thì ISO phim của bạn chỉ là 200 thôi cơ mà, vì vậy nên ảnh của bạn sẽ bị THIẾU SÁNG (UNDER-EXPOSED) 1 stop . Đến đây thì bạn hiểu rồi đấy, để chụp dư sáng (điều mà mình khuyên bạn từ đầu bài đến giờ) đó là set ISO trên máy THẤP HƠN so với box speed. Bạn chụp phim có ISO 400, hãy set ISO trên máy là 200 hoặc 100 thôi.
2/ Máy của bạn không có đo sáng, hoặc bạn sử dụng đo sáng rời : cũng tương tự như trên, nhưng là bạn cố ý "ĐÁNH LỪA" bản thân mình. Hãy nghĩ mình đang chụp phim có ISO thấp hơn box speed là bạn sẽ có thể chụp dư sáng mà không gặp vấn đề gì.
Lưu ý rất quan trọng : thử nghiệm này mình chỉ test trong điều kiện ánh sáng duy nhất là front lighting (ánh sáng xuôi, ánh sáng trước mặt chủ thể) và cho 1 loại phim là Ektar 100. Các loại phim khác và điều kiện ánh sáng khác nhau sẽ cho ra kết quả khác nhau. Các bạn đừng lấy chuẩn là 5 stops dư sáng áp dụng cho tất cả loại phim khác nhé! (TUYỆT ĐỐI KHÔNG ÁP DỤNG DƯ SÁNG CHO SLIDE PHIM - POSITIVE PHIM - PHIM DƯƠNG BẢN)
Khi làm quen và sử dụng nhiếp ảnh phim, bạn cần nhớ 1 qui tắc quan trọng là phim thích DƯ SÁNG hơn là THIẾU SÁNG và phim xử lý rất tốt ở các chi tiết highlight. Với những phim "xịn" như Ektar, Portra hay Pro400H cho phép bạn chụp dư đến 4 khẩu mà bạn không nhận ra sự khác biệt nào. Và ảnh càng dư sáng màu sắc càng bão hòa và no màu, đôi khi tạo ra đặc trưng riêng của phim đó.
Nguồn: https://www.facebook.com/groups/285092744860966/permalink/1590676714302556/
Bài số 4 : Tại sao chúng ta nên chụp dư sáng trên phim?
Trước tiên, chúng ta cần làm quen với 1 từ đó chính là "Box speed". Box speed chính là tốc độ hay độ nhạy của loại phim mà các bạn sử dụng được nhà sản xuất qui định trên vỏ phim. Khoan đã, định nghĩa như vậy chả phải box speed chính là ISO (ASA) của phim đó ư? Đúng thế, box speed chính là ISO của phim như chúng ta thường nói. Và đôi khi người ta hay gọi phim chậm (ISO thấp) với phim nhanh (ISO cao) là như thế. Khi có người bảo, "tôi chụp ở box speed" có nghĩa là bạn ấy set máy ảnh (có đo sáng) với ISO bằng ISO ghi trên phim . Ví dụ : bạn mua Kodak Potra 400 và chụp ở box speed có nghĩa bạn chỉnh ISO trên máy là 400. Vậy câu hỏi khác đặt ra là : nếu như tôi chụp khác box speed thì sao??? À, mình sẽ quay lại trả lời câu này sau.
Phim khác kỹ thuật số ở điểm nào? Nói dông dài thì mệt và nhiều từ chuyên môn nên các bạn sẽ chán. Mình sẽ giải thích theo từ bình dân nhất. Phim cực kỳ thích "bị" DƯ SÁNG (OVEREXPOSED) và rất xấu xí trong việc "bị" THIẾU SÁNG (UNDEREXPOSED) . Ai chụp KTS nhiều sẽ biết, nếu chụp 1 cảnh chênh sáng nhiều thì lúc nào cũng phải đo sáng theo vùng sáng nhất trên frame, nếu làm ngược lại thì thể nào vùng sáng cũng sẽ bị cháy (clipped hightlight). Nhưng với phim thì hoàn toàn ngược lại, phim của bạn sẽ cực kỳ biết ơn nếu bạn chụp dư sáng từ 1 đến 2 khẩu. Và nếu bạn chụp thiếu sáng trên phim, các Lab khi scan sẽ rất khó để cứu ảnh của các bạn. Đó là lý do mà ngta có 1 câu nói :"When in doubt, over-exposed your film!", có nghĩa là, khi nghi ngờ, hãy chụp dư sáng. Tại sao lại như vậy? Bề mặt phim thu nhận ánh sáng như một dạng "thông tin" về thế giới xung quanh. Nơi nào càng sáng (nhiều highlight) thì càng dày thông tin. Nhưng ánh sáng khi đến bề mặt phim đến 1 ngưỡng nào đó thì sẽ giảm dần tác động khiến cho phim rất khó có thể bị cháy. Bù lại, phim lại rất "ngu" trong việc xử lý vùng tối (shadow) do không có nhiều ánh sáng tác động thì không có nhiều "thông tin" vì không có phản ứng hóa học ở chỗ vùng tối đó . Và đó cũng là lý do nếu các bạn sử dụng máy ảnh phim có đo sáng, hãy đo sáng vào vùng shadow của frame đang chụp, mình đảm bảo 1 điều, vùng highlight của các bạn sẽ không bị cháy (blow out) chút nào đâu
Phía dưới, mình có làm thí nghiệm để chứng minh. Máy ảnh đặt trên chân máy, điều kiện ánh sáng ổn định và không đổi trong 2 phút thử nghiệm. Mình đánh dấu các ảnh từ 1 đến 6 để các bạn tiện theo dõi. Ảnh đầu máy set như sau : khẩu 3.5, tốc 1/500, phim Ektar 100. Các ảnh 2,3,4,5, và 6 mình vẫn giữ nguyên khẩu, giảm tốc từ 1/500s --->1/250s--->1/125--->1/60---->1/30. Nói một cách khác, mỗi tấm từ 1 đếm 6. giá trị EV tăng đều 1 khẩu. Tấm thứ 6 là mình cố ý chụp dư sáng đến 5 khẩu. Lưu ý khi scan phim mình đã chú ý dặn Llab KHÔNG chỉnh exposure cho ảnh mà giữ nguyên như vậy!!!
Bạn chú ý đến điều gì không? Vùng highlight rất khó bị cháy và mất chi tiết. Dù bị dư đến 4 khẩu (4 stops) nhưng vẫn không có quá nhiều khác biệt với tấm đầu được đo sáng đúng. Có khác chăng thì nằm ở chi tiết vùng tối (phía bên trong quán) càng tốt và hiện rõ hơn. Thậm chí khi bạn chụp dư sáng 4 stop, màu sắc càng no hơn và ấm ơn do được bão hòa.
Vậy là chúng ta nên chụp dư sáng khi dùng máy ảnh phim. Thế chụp dư sáng như thế nào đây? Mình sẽ quay lại câu hỏi bỏ ngỏ ở phía trên : chụp khác box speed như thế nào?
Có 2 trường hợp xảy ra :
1/ Máy của bạn có đo sáng : tức là bạn phải set ISO trên máy trước khi chụp đúng không nào. Lưu ý là khi bạn set ISO thì hệ thống đo sáng sẽ sử dụng thông tin này để tính khẩu, tốc tương ứng tùy theo các bạn đang ở chế độ nào. Nếu bạn set ISO của máy theo box speed, không có gì phải bàn cãi. Nhưng bạn set ISO khác box speed thì sao? Máy ảnh sẽ bị "đánh lừa", do đó cả giá trị khẩu tốc máy đưa ra cũng sẽ khác biệt. Giả sử, bạn chụp phim có box speed là 200, đo sáng vào mặt của người mẫu, ờ khẩu 5.6 thì giá trị tốc độ máy đưa ra là 1/250s. Vậy nếu bạn "lừa" máy, set ISO là 400 trên máy thì cùng giá trị khẩu 5.6 đó, máy cho rằng tốc độ phải là 1/500 mới cùng giá trị EV như tấm trên, tức là giảm 1 khẩu (1 stops) . Mà thực tế thì ISO phim của bạn chỉ là 200 thôi cơ mà, vì vậy nên ảnh của bạn sẽ bị THIẾU SÁNG (UNDER-EXPOSED) 1 stop . Đến đây thì bạn hiểu rồi đấy, để chụp dư sáng (điều mà mình khuyên bạn từ đầu bài đến giờ) đó là set ISO trên máy THẤP HƠN so với box speed. Bạn chụp phim có ISO 400, hãy set ISO trên máy là 200 hoặc 100 thôi.
2/ Máy của bạn không có đo sáng, hoặc bạn sử dụng đo sáng rời : cũng tương tự như trên, nhưng là bạn cố ý "ĐÁNH LỪA" bản thân mình. Hãy nghĩ mình đang chụp phim có ISO thấp hơn box speed là bạn sẽ có thể chụp dư sáng mà không gặp vấn đề gì.
Lưu ý rất quan trọng : thử nghiệm này mình chỉ test trong điều kiện ánh sáng duy nhất là front lighting (ánh sáng xuôi, ánh sáng trước mặt chủ thể) và cho 1 loại phim là Ektar 100. Các loại phim khác và điều kiện ánh sáng khác nhau sẽ cho ra kết quả khác nhau. Các bạn đừng lấy chuẩn là 5 stops dư sáng áp dụng cho tất cả loại phim khác nhé! (TUYỆT ĐỐI KHÔNG ÁP DỤNG DƯ SÁNG CHO SLIDE PHIM - POSITIVE PHIM - PHIM DƯƠNG BẢN)
Khi làm quen và sử dụng nhiếp ảnh phim, bạn cần nhớ 1 qui tắc quan trọng là phim thích DƯ SÁNG hơn là THIẾU SÁNG và phim xử lý rất tốt ở các chi tiết highlight. Với những phim "xịn" như Ektar, Portra hay Pro400H cho phép bạn chụp dư đến 4 khẩu mà bạn không nhận ra sự khác biệt nào. Và ảnh càng dư sáng màu sắc càng bão hòa và no màu, đôi khi tạo ra đặc trưng riêng của phim đó.
Nhận xét
Đăng nhận xét